การสานพลังความร่วมมือในการพัฒนาระบบสุขภาพของสถานศึกษาด้วยกระบวนการมีส่วนร่วม ตามกรอบทิศทางของธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 3 พ.ศ. 2565 ระหว่างกระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) และ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) นี้ เป็นการดำเนินงานในลักษณะหุ้นส่วนการพัฒนา ที่เน้นแนวทาง “จับมือกันไว้ แล้วไปด้วยกัน” เพื่อนำไปสู่เป้าหมายสำคัญ คือ “เรียนดี มีความสุข คุณภาพชีวิตดี”
หลังจากที่มีการลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือการขับเคลื่อนธรรมนูญสุขภาพสถานศึกษา ระหว่าง ศธ. กับ สช. ไปแล้ว เมื่อวันที่ 17 ก.ค. 2566 และทั้ง 2 หน่วยงานได้มีการดำเนินงานร่วมกันมาอย่างต่อเนื่อง ในหลากหลายรูปแบบความร่วมมือ ที่จะนำไปสู่การนำนโยบายด้านสุขภาพของ ศธ. สู่การปฏิบัติในสถานศึกษาระดับพื้นที่ด้วยกระบวนการนโยบายสาธารณะแบบมีส่วนร่วมอย่างเป็นรูปธรรมต่อไป ได้แก่
1.การเสวนาแลกเปลี่ยนทิศทาง ยุทธศาสตร์ เป้าหมาย การพัฒนาการศึกษา ที่บูรณาการไปกับทิศทาง ยุทธศาสตร์ เป้าหมายด้านสุขภาพ ลงสู่การปฏิบัติในพื้นที่
2.การทำงานร่วมกันในกลไกคณะกรรมการ/คณะทำงานของทั้ง 2 หน่วยงาน ที่ก่อให้เกิดการนำจุดเด่นจุดแข็งของแต่ละส่วนงานมาเสริมฤทธิ์การดำเนินงานเพื่อนำไปสู่เป้าหมายเดียวกัน คือ “เรียนดี มีความสุข คุณภาพชีวิตดี”
3.การประกาศนโยบาย “ศึกษา Take care ดูแลใจ มอบความรัก เติมเต็มความสุข” ของ ศธ. โดยคณะทำงานขับเคลื่อนนโยบายด้านสุขภาพของ ศธ. ซี่งมีการนำโครงการพัฒนาสุขภาวะกายและใจโดยธรรมนูญสุขภาพสถานศึกษา ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่าง ศธ. และ สช. เป็น 1 ใน 14 โครงการของนโยบายฯ ดังกล่าวด้วย
4.การมอบนโยบายการพัฒนาและขับเคลื่อนระบบสุขภาพของสถานศึกษา ให้ทุกส่วนงานภายใต้ ศธ. โดยผู้บริหาร ศธ. และการประชุมเชิงปฏิบัติการพัฒนาและขับเคลื่อนระบบสุขภาพสถานศึกษาด้วยการบูรณาการความร่วมมือในระดับพื้นที่: เรียนดี มีความสุข คุณภาพชีวิตดี ซึ่งเป็นการมอบนโยบายและทำความเข้าใจถึงทิศทาง เป้าหมาย และแนวทางในการพัฒนาและขับเคลื่อนระบบสุขภาพสถานศึกษาด้วยการบูรณาการความร่วมมือในระดับพื้นที่ร่วมกัน
5.การประกาศจุดเน้นด้านสุขภาพองค์รวมของ ศธ. ภายใต้นโยบาย “เรียนดี มีความสุข” ซึ่งเป็นการนำกรอบแนวคิดด้านสุขภาพตาม พ.ร.บ. สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 และธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 3 พ.ศ. 2565 รวมไปถึงการทำงานร่วมกันอย่างต่อเนื่องระหว่าง ศธ. และ สช. มาเป็นหลักการสำคัญและเครื่องมือในการขับเคลื่อนนโยบายด้านสุขภาพของ ศธ. ให้บรรลุเป้าหมายสุขภาพดีในทุกมิติอย่างครอบคลุม
6.การจัดทำคู่มือการขับเคลื่อนระบบสุขภาพสถานศึกษาด้วยกระบวนการมีส่วนร่วม: ธรรมนูญสุขภาพสถานศึกษา ร่วมกันของ ศธ. และ สช. เพื่อนำไปใช้ในการดำเนินการพัฒนาและขับเคลื่อนธรรมนูญสุขภาพสถานศึกษาในวงกว้าง ซึ่งสถานศึกษาสามารถนำไปประยุกต์หรือใช้ประโยชน์ในการพัฒนาระบบสุขภาพของสถานศึกษาในแต่ละบริบทได้ตามความเหมาะสมต่อไป
7.การเสริมศักยภาพแกนนำขับเคลื่อนธรรมนูญสุขภาพสถานศึกษาในสถานศึกษานำร่อง โดยความร่วมมือของ ศธ. กับ สช. ซึ่งได้มีการพัฒนาศักยภาพแกนนำขับเคลื่อนธรรมนูญสุขภาพสถานศึกษาในสถานศึกษานำร่อง จำนวน 4 เวที 4 ภาค โดยมีผู้แทนสำนักงานศึกษาธิการจังหวัด ผู้แทนสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ครู อาจารย์ แกนนำนักเรียน นักศึกษา ผู้แทนสำนักปลัดกระทรวงศึกษาธิการและหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องเข้าร่วม รวมจำนวนทั้งสิ้น 439 คน รวมสถานศึกษาและหน่วยงานภายใต้ ศธ. จำนวน 143 แห่ง ซึ่งขณะนี้ สถานศึกษาต่างๆ ที่เข้าร่วมเสริมศักยภาพแกนนำขับเคลื่อนธรรมนูญสุขภาพสถานศึกษาในสถานศึกษานำร่องนี้ อยู่ระหว่างการดำเนินการยกร่างธรรมนูญสุขภาพสถานศึกษา
แม้ความร่วมมือดังกล่าวนี้ จะเป็นเพียงจุดเริ่มต้นในการพัฒนาระบบสุขภาพของสถานศึกษา ด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมตามกรอบทิศทางของธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ ฉบับที่ 3 พ.ศ. 2565 และนโยบายด้านสุขภาพของ ศธ. แต่เป็นจุดตั้งต้นที่สำคัญ เนื่องจากเป็นการดำเนินการพัฒนาไปด้วยกัน และเสริมพลังซึ่งกันและกัน (synergy) เป็นการรวมเป้าหมายและสานพลังการเรียนรู้แบบองค์รวม กับสุขภาวะองค์รวมเข้าด้วยกัน เป็นการเรียนรู้ร่วมกันจากระบบการศึกษา ระบบสุขภาพ และระบบชีวิต ที่ประกอบกันเป็นระบบนิเวศการเรียนรู้ โดยใช้เรื่องของสุขภาพในการสร้างเสริมหรือเอื้อให้เกิดเป็นระบบนิเวศการเรียนรู้ของผู้เรียน ครู อาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา และใช้กิจกรรมด้านการศึกษาให้เป็นการสร้างพื้นฐาน/พัฒนาสุขภาพทั้ง 4 มิติ ของผู้เรียน
เพื่อนำไปสู่เป้าหมาย เรียนดี มีความสุข คุณภาพชีวิตดี … อย่างยั่งยืน
