รอยยิ้มใสๆ ของชาว อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ ปรากฎขึ้นอย่างเด่นชัดในช่วง 6 ปีที่ผ่านมา หลังผู้คนในชุมชนทั้ง 12 ตำบล ร่วมจิตร่วมใจกันยกร่าง ธรรมนูญสุขภาพอำเภอสูงเม่น ขึ้นมา และประกาศเป็นพันธะสัญญา เมื่อวันที่ 5 ธันวาคม 2552 ธรรมนูญฉบับนี้เปรียบได้กับ แผนแม่บทด้านสุขภาพ ของพื้นที่เล็กๆแห่งนี้ ซึ่งชาวบ้านส่วนใหญ่อยู่ในภาคเกษตรและหัตถกรรมฝีมือ เช่น การแกะสลักไม้ ในทศวรรษที่ผ่านมา ความเป็นเมืองและชนบทมาใกล้กัน วิถีทุนนิยมเปลี่ยนชีวิตของคนสูงเม่นให้เริ่มเคร่งเครียด คำว่า ปัจจัยสี่ เริ่มไม่เพียงพอต่อความต้องการ ในที่สุดก็กลายเป็น ปัจจัยเสี่ยง ทางสุขภาพ พฤติกรรมทั้งเรื่องการบริโภคอาหาร ขาดการออ

     ความสุขพื้นฐานอย่างหนึ่งของสังคม คือ การที่ผู้คนในชุมชนต่างมีสุขภาวะที่ดี ตลอดช่วง 5 ปีของการใช้ ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2552 ซึ่งก่อกำเนิดตามเจตนารมย์ พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2550 มุ่งหมายให้คนไทยมีคุณภาพชีวิต ทั้งทางกาย จิต ปัญญา และสังคม เป็นธงที่โบกสะบัดบอกทิศทางการเดิมในอนาคต และให้สัญญาณว่า...ถึงเวลาแล้วที่สุขภาวะวิถีจะเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ดีขึ้น แนวคิด สร้างสุขภาพ นำซ่อมสุขภาพ และกระบวนการ แลกเปลี่ยน เรียนรู้ ได้รับการตอบสนองจากทุกภาคส่วน ทั้งหน่วยราชการ ประชาสังคม และนักวิชาการ ไปจนถึงคนเล็กคนน้อยในสังคมที่เคยตกสำรวจ ก็เข้าถึงระบบสุขภาพได้อย่างมีศักดิ์ศรีเท่าเ