ไม่ว่าจะด้วยเหตุใดก็ตาม ร่างรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ....ไม่ผ่านสภาปฏิรูปแห่งชาติ ต้องรอให้มีคณะกรรมาธิการใหม่ ๒๑ คน มายกร่างก่อนนำไปทำประชามติ ซึ่งดูเหมือนว่าเส้นทางยังอีกยาวไกลนัก
 
   และไม่ว่าจะสำเร็จ ประกาศใช้เมื่อใด สาระสำคัญในรัฐธรรมนูญส่วนใหญ่ ก็เป็นเรื่องไกลตัวประชาชนและเข้าใจยาก
 
   แต่ทุกวันนี้มี “ธรรมนูญสุขภาพพื้นที่” ที่เป็นผลพวกจากการทำงานตาม พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๕๐ แพร่ขยายไปทั่วประเทศ
 
   นับถึงเดือนกันยายน ๒๕๕๘ มีชุมชนท้องถิ่นกว่า ๒๖๗ แห่ง จัดทำธรรมนูญสุขภาพของพื้นที่ และประกาศใช้กันแล้ว โดยไม่ต้องไปรอผ่านความเห็นชอบขององค์กรใด หรือใคร
 
   เนื่องเพราะธรรมนูญสุขภาพพื้นที่จัดทำโดยคนในพื้นที่ เพื่อคนในพื้นที่ จึงเป็นของคนในพื้นที่เขาเอง เป็นเรื่องใกล้ตัว เกี่ยวข้องโดยตรงกับชีวิตของคนในชุมชนนั้นๆ
 
   คุณไฉน ก้อนทอง นายกองค์การบริหารส่วนตำบลดงมูลเหล็ก อ.เมือง จ.เพชรบูรณ์ กล่าวไว้ว่า “ที่น่าภูมิใจก็คือ ผลจากการทำธรรมนูญสุขภาพ ทำให้ท้องถิ่นสามารถบริหารงานได้ง่ายขึ้น เพราะในธรรมนูญสุขภาพได้เขียนไว้ชัดเจน ว่าท้องถิ่นต้องให้ความสำคัญกับการสร้างสุขภาวะ จึงต้องมีการหยิบธรรมนูญสุขภาพมาเป็นตัวตั้งในการพิจารณางบประมาณ เพื่อสร้างงานให้เกิดผลเป็นรูปธรรม”
 
   คุณจันยวรรธน์ อุนจะนำ ปลัดเทศบาลตำบลริมปิง อ.เมือง จ.ลำพูน เล่าไว้ว่า “ธรรมนูญสุขภาพริมปิง สำเร็จได้ด้วยศรัทธาจากทุกฝ่ายในชุมชน การทำธรรมนูญเป็นเรื่องยากพอสมควร แต่เราก็ทำออกมาได้ เพราะทุกฝ่ายไม่ว่าประชาชน ตัวแทนองค์กรต่างๆในชุมชน วัด โรงเรียน ทำงานร่วมกันแบบบูรณาการ มีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน งานจึงสำเร็จออกมา ทุกคนเป็นเจ้าของร่วมกัน”
 
   ผู้ใหญ่พัฒนา พรมเผ่า ผู้ใหญ่บ้านคลองอาราง ตำบลบ้านแก้ง อำเภอเมือง จังหวัดสระแก้ว กล่าวว่า “ธรรมนูญสุขภาพบ้านคลองอาราง เป็นทั้งนโยบายและกติกาของหมู่บ้าน ที่เกิดจากทุกฝ่ายในหมู่บ้านตกลงกัน ร่วมกันกำหนดขึ้น เพื่อทุกคนในหมู่บ้านปฏิบัติร่วมกัน และรับผลร่วมกัน”
 
   ชุมชนท้องถิ่นเขาไม่รอรัฐธรรมนูญของคนข้างบนกันแล้ว แต่เขาทำธรรมนูญของชุมชน โดยชุมชน เพื่อชุมชน ประกาศใช้กันเอง ก้าวล้ำไปแล้วครับท่าน